Γύρη είναι «η γονιμοποιός κόνις των ανθέων των σπερματόφυτων φυτών».
Γύρη είναι μια ατέλειωτη ποσότητα που αποτελείται από χιλιάδες μικροσκοπικούς κόκκους από διάφορα είδη ανθέων (η λεπτή συνήθως κίτρινη σκόνη των ανθέων), τους γυρεόκοκκους.
Οι κόκκοι της γύρης είναι μικρές αρσενικές παραγωγικές μονάδες οι οποίες σχηματίζονται στους ανθήρες των στημόνων των ανώτερων ανθοφόρων φυτών. Η γύρη μεταφέρεται πάνω στο στίγμα του υπέρου (τα θηλυκά πολλαπλασιαστικά όργανα των φυτών), για να γίνει η γονιμοποίηση του άνθους. Η διαδικασία αυτή της μεταφοράς λέγεται επικονίαση, και από τα έντομα ο πιο σπουδαίος επικονιαστής είναι η μέλισσα, η οποία τρέφεται αποκλειστικά με γύρη και νέκταρ.
Οι γυρεόκοκκοι συλλέγονται από τις γυρεοσυλλέκτριες μέλισσες οι οποίες επισκέπτονται καθημερινά διάφορα άνθη. Οι γυρεοσυλλέκτριες κάθονται στους στήμονες του άνθους και συλλέγουν γυρεόκοκκους, πολύτιμη πρωτεϊνούχος τροφή για τις μέλισσες, και ταυτόχρονα πασπαλίζεται το σώμα τους, το οποίο είναι καλυμμένο με πυκνό και σκληρό τρίχωμα, με άφθονους κόκκους γύρης, τους οποίους αναμειγνύουν με νέκταρ ή σταγόνες μελιού για να συγκολληθούν μεταξύ τους, να γίνουν μικροί ακανόνιστοι σβόλοι (σφαιρίδια) γύρης, και τους τοποθετηθούν στα καλαθάκια στα πίσω πόδια τους (στο τρίτο ζεύγος ποδιών) με τη βοήθεια ειδικών τριχιδίων, με σκοπό οι γυρεόκοκκοι να μεταφερθούν στην κυψέλη.
Στην κυψέλη οι μέλισσες αποθηκεύουν αυτούς τους μικρούς ακανόνιστους σβόλους (σφαιρίδια), μέσα στα εξαγωνικά κελιά της κηρήθρας. Η αποθηκευμένη από τις μέλισσες γύρη μέσα στα κελιά των κηρηθρών ονομάζεται «μελισσόψωμο». Οι γυρεόκοκκοι είναι η τροφή των προνυμφών μελισσών και των νεαρών εργατριών και αποτελεί την πρώτη ύλη για την παραγωγή βασιλικού πολτού.
Γύρη μελισσών ή μελισσογύρη είναι ένα μείγμα από γυρεόκοκκους που συλλέγουν οι μέλισσες από τα διάφορα άνθη και τους μεταφέρουν στην κυψέλη, και είναι ένα ακόμα προϊόν της μελισσοκομίας. Το προϊόν συλλέγεται από τον μελισσοκόμο στην είσοδο της κυψέλης, όπου τοποθετούνται ειδικές γυρεοπαγίδες, που απομακρύνουν τη γύρη από τα πόδια των μελισσών την ώρα που μπαίνουν στην κυψέλη.
Η γύρη ανάλογα με την περιεκτικότητά της σε υγρασία διακρίνεται σε :
Ανεπεξέργαστη γύρη ή φρέσκια γύρη, και είναι η γύρη όπως συλλέχτηκε από τις μέλισσες, χωρίς καμία επεξεργασία από τον μελισσοκόμο, και είναι αυτή που παρέχει στον άνθρωπο τη μεγαλύτερη βιολογική δράση.
Αποξηραμένη γύρη, είναι η γύρη που αποξηράνθηκε σε θερμοκρασία μικρότερη των 42οC και δεν περιέχει υγρασία υψηλότερη από 4%.
Η γύρη ανάλογα με τη φυτική της προέλευση διακρίνεται σε:
Πολυφλόρα, είναι η γύρη που αποτελείται από ένα μείγμα από γυρεόκοκκους από διάφορα είδη φυτών.
Αμιγής γύρη, όταν το 80% του συνόλου των γυρεόκοκκων προέρχεται από ένα φυτό.
Η γύρη έχει μια ποικιλία χρωμάτων ανάλογα από τα άνθη που προέρχεται. Συνήθως είναι κίτρινη ή πορτοκαλοκίτρινη (τα περισσότερα άνθη έχουν τέτοιο χρώμα γυρεόκοκκους), αλλά μπορεί οι γυρεόκοκκοι να έχουν κόκκινο, ροζ, πράσινο, μοβ, καφέ, λευκό ή και μαύρο χρώμα.
Όσο περισσότερα χρώματα έχει η γύρη, τόσο υψηλότερη είναι η θρεπτική της αξία!
Η φρέσκια γύρη ανάλογα με τη φυτική της προέλευση, έχει γεύση πικρή ή γλυκιά και ιδιαίτερη.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία της μέλισσας κατά τη διάρκεια συλλογής γύρης :
Κατά τη διάρκεια μιας διαδρομής συλλογής γύρης, η μέλισσα μεταφέρει μόνο 2 σβόλους γύρης !
Η μέλισσα για να συλλέξει ένα πλήρες φορτίο γύρης σε κάθε ταξίδι της, επισκέπτεται περίπου 300 λουλούδια !
Η γυρεοσυλλέκτρια μέλισσα κάνει περίπου 10 ταξίδια την ημέρα για τη συλλογή γύρης !
Κατά τη διάρκεια μιας διαδρομής συλλογής γύρης, σπάνια συλλέγει γύρη από λουλούδια που ανήκουν σε διαφορετικά είδη φυτών !
Οι 2 σβόλοι γύρης που μεταφέρει η μέλισσα ζυγίζουν μαζί, περίπου 20mg !
Η μέλισσα χρειάζεται περίπου 1 ώρα για να συλλέξει αυτήν την ποσότητα (20mg), η οποία περιέχει περίπου 4.000.000 γυρεόκοκκους !
Ο κάθε ένας γυρεόκοκκους έχει διάμετρο περίπου από 6 – 200μm, και έχουν ποικιλία χρωμάτων, σχήματος και δομής !
Απαιτούνται 5 γυρεοσυλλέκτριες για την εκτροφή 100 προνυμφών !
Τη γύρη των μελισσών την γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες, αλλά δε γνώριζαν τον τρόπο της συλλογής της, γεγονός που έκανε αδύνατη τη χρησιμοποίησή της. Ο Αριστοτέλης, ήταν πρώτος που μελέτησε τις μέλισσες και σε αυτόν οφείλουμε όσα γνωρίζουμε για αυτές. Παρατήρησε στα πόδια της μέλισσας μια κίτρινη σκόνη σε μορφή σβόλων και τους ονόμασε κήρινθους, δηλαδή κηρός των ανθών, ονομασία που έφτασε έως και τις μέρες μας σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας.
Παρόλο που σήμερα ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να συγκεντρώνει τη γύρη που τόσο υπομονετικά συλλέγουν οι μέλισσες, και να απολαμβάνει την υψηλή θρεπτική και θεραπευτική της αξία, στην Ελλάδα το πολύτιμο αυτό προϊόν της κυψέλης είναι σχετικά άγνωστο σε σχέση με τα υπόλοιπα προϊόντα που παράγει η μέλισσα.
Γύρη των μελισσών, ένα φρέσκο φυσικό βιολογικό προϊόν, με μια ιδιαίτερη και πολύπλοκη σύνθεση θρεπτικών συστατικών, ένα απαραίτητο συμπλήρωμα στη διατροφή των ανθρώπων.