Κυψέλη είναι ο χώρος στον οποίο ζούνε οι μέλισσες, «το σπίτι τους».
Κυψέλη μπορεί να είναι ένας χώρος στη φύση ή ένας τεχνητός χώρος φτιαγμένος από τον άνθρωπο.
Οι μέλισσες ζουν σε μεγάλες οικογένειες (40.000 – 50.000) μέσα στην κυψέλη όπου και δραστηριοποιούνται.
Στη φύση οι μέλισσες φωλιάζουν συνήθως στην κουφάλα κάποιου δέντρου, σε κοιλότητες των βράχων, στα διάκενα των τοιχωμάτων των κτιρίων ή ακόμα και στις στέγες των σπιτιών. Τα μελίσσια ζούνε σε φωλιές για να προφυλαχθούν από τον αέρα και τη βροχή, αλλά και για να κτίσουν τις κηρήθρες τους, δηλαδή τη φωλιά τους, οι οποίες τους είναι απαραίτητες για όλες τις δραστηριότητές τους, αλλά και για την επιβίωσή τους.
Η χρήση της κυψέλης από τους ανθρώπους ήταν γνωστή από την αρχαιότητα. Ο άνθρωπος όταν κατάλαβε τη μεγάλη αξία της μέλισσας και κατ΄ επέκταση και του μελιού, προσπάθησε τεχνητά να δημιουργήσει τις ίδιες συνθήκες διαβίωσης για τις μέλισσες και έτσι άρχισε να κατασκευάζει κυψέλες για την εκτροφή τους. Ο Ησίοδος δίνει στις κυψέλες της εποχής του, την ονομασία «Σίμβλοι», χωρίς να είναι γνωστό σε εμάς τι είδους κυψέλες ήταν αυτές.
Οι πρώτες κυψέλες στον Ελλαδικό χώρο ήταν πήλινες. Στη Φαιστό, στην Κρήτη βρέθηκαν πήλινες κυψέλες της Μινωϊκής εποχής (3.400 π.Χ.), η οποία είναι αρχαιότερη της Ομηρικής εποχής. Με την πάροδο των αιώνων εμφανίστηκαν διάφοροι τύποι κυψελών, οι οποίες ήταν πήλινες ή ξύλινες, αλλά σε κάθε εποχή με διαφορετικό σχήμα, άλλοτε κυλινδρικό και άλλοτε κωνοειδές.
Αξιοσημείωτο είναι το αρχαίο Αττικό «ανάστομο κοφίνι», που αναφέρεται στο έργο του Αριστοτέλη «Φυσικά». Το κοφίνι ήταν πλεχτό από λυγαριά ή καλάμια και ήταν κλειστό στο κάτω μέρος, με μόνο άνοιγμα την είσοδο των μελισσών και ανοιχτό στο επάνω μέρος στο οποίο εφαρμόζονταν 8-10 κινούμενοι πήχεις ανεξάρτητοι μεταξύ τους για να κτίσουν οι μέλισσες τις κηρήθρες. Τα μελισσοκοφίνια κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται σε πολλά μέρη έως τις μέρες μας.
κυψέλες γη ολύμπουΗ κυψέλη με τα κινητά πλαίσια που χρησιμοποιούσαν στην Αρχαία Ελλάδα θεωρείται ότι είναι ο πρόδρομος της σύγχρονης κυψέλης. Το 1852 ο Αμερικανός μελισσοκόμος L.L. Langstroth, ο οποίος θεωρείται και πατέρας της σύγχρονης μελισσοκομίας, κατασκεύασε τη σύγχρονη κυψέλη με τα κινητά πλαίσια κηρηθρών τοποθετημένα κατακόρυφα. Η κυψέλη του Langstroth έδωσε την δυνατότητα στους μελισσοκόμους να επεμβαίνουν στη ζωή του μελισσιού, να υποβοηθούν στην ανάπτυξή του με τους ορθούς μελισσοκομικούς χειρισμούς και να συλλέγουν περισσότερο μέλι. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τύποι κυψελών που χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο, αλλά διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το σχέδιο και τις διαστάσεις.
Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι μέλισσες το περνούν μέσα στην κυψέλη, γιατί εκεί είναι οι κύριες δραστηριότητες τους !
Ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων τους γίνεται στο εξωτερικό περιβάλλον !
Οι μέλισσες δεν αφήνουν ποτέ τα περιττώματά τους μέσα στην κυψέλη !
Η καθαριότητα της κυψέλης είναι υψίστης σημασίας για την επιβίωση του μελισσιού !
Σ΄αυτό το μικρό, καθαρό και οργανωμένο περιβάλλον ζουν και λειτουργούν αρμονικά χιλιάδες μέλισσες για να παράγουν το τόσο πολύτιμο φυσικό βιολογικό προϊόν, το μέλι, αλλά και τα υπόλοιπα προϊόντα της κυψέλης.